De totale verkoop van antibiotica voor dieren in België is sterk gedaald in 2023: 21,7 % ten opzichte van 2022, met een cumulatieve daling van 62,4 % ten opzichte van 2011 (referentiejaar). Over het algemeen zijn de resultaten van het toezicht op antibioticaresistentie bij voedselproducerende dieren gunstig. Er zijn nieuwe initiatieven nodig om alle betrokken spelers te gidsen naar een verminderd, voorzichtig en rationeel gebruik van antibiotica, om een duurzaam gebruik ervan in de toekomst te garanderen.
Om een duurzaam gebruik van antibiotica in de toekomst te garanderen, publiceert het kenniscentrum inzake antibioticagebruik en -resistentie bij dieren (Antimicrobial Consumption and Resistance in Animals, AMCRA) in België het nieuwe plan "Visie 2030", waarin de belangrijkste doelstellingen en acties voor een duurzaam en rationeel gebruik van antibiotica bij dieren in België tot 2030 worden uiteengezet.
Dit nieuwe plan is opgesteld met een "One World, One Health, One Welfare"-aanpak, om de gezondheid van mens, dier en milieu te verbeteren, met bijzondere aandacht voor de duurzaamheid van veeteelt nu en in de toekomst, maar ook om onze inspanningen uit te breiden naar alle sectoren, inclusief huisdieren en paarden.
Naast die nieuwe "Visie 2030" van AMCRA zijn de overheid en de sectororganisaties van plan om de samenwerking verder te zetten in een nieuw Antibioticaconvenant en een nieuw One-Health Nationaal Actieplan tegen antimicrobiële resistentie.
Behaalde resultaten in 2023
• Totale verkoop van antibiotica
Resultaat in vergelijking met 2022: - 21,7 %
Cumulatief resultaat in vergelijking met 2011 = - 62,4 %
Doelstelling 2024: - 65 % in vergelijking met 2011
• Verkoop van gemedicineerde voeders die antibiotica bevatten
Resultaat in vergelijking met 2022: - 18,6 %
Cumulatief resultaat in vergelijking met 2011 = - 86,6 %
Doelstelling 2024: - 75 % in vergelijking met 2011
• Verkoop van cefalosporines en fluoroquinolones 3e en 4e generatie (kritisch belangrijke antibiotica)
Resultaat in vergelijking met 2022: - 7,9 %
Cumulatief resultaat in vergelijking met 2011: - 75,8 %
Doelstelling 2024: minstens - 75 % in vergelijking met 2011
• Verkoop van colistine
Resultaat in vergelijking met 2022: + 8,1 %
Cumulatief resultaat in vergelijking met 2011: - 87 %
Doelstelling 2024: maximaal 1 mg/kg biomassa
Colistine en quinolone
De resultaten van de verkoopindicatoren zijn positief, met uitzondering van colistine. Colistine is een zeer belangrijk antibioticum met een hoge prioriteit voor de menselijke gezondheid, waarvan de verkoop in 2023 is gestegen. De verkoop ligt wel nog altijd ver onder de vastgestelde limiet (0,62 mg/kg vergeleken met een limiet van 1 mg/kg biomassa). De oorzaken van deze stijging moeten worden geïdentificeerd en opgelost. Colistine is een antibioticum dat met voorzichtigheid moet worden gebruikt en nooit als eerste keus in de diergeneeskunde.
Bij legkippen werd in 2023 een toename in het gebruik van colistine geregistreerd. Hoewel de resultaten bij legkippen over het algemeen goed zijn, vereist de toename in het gebruik van colistine bijzondere aandacht en moet de trend worden omgebogen.
De totale verkoop van quinolonen daalde in 2023, maar bij vleeskuikens werd een stijging van het gebruik van deze klasse antibiotica gemeten. Er moeten systematisch preventieve maatregelen en effectieve alternatieven worden ingevoerd voor de preventie en bestrijding van colibacillose en enterococcose, frequente infecties bij vleeskuikens die de basis vormen voor het gebruik van quinolonen.
Een doelstelling die is vastgesteld vóór eind 2024 is te komen tot een maximum van 1 % gebruikers in de alarmzone (bedrijven die worden gekenmerkt door een structureel hoog antibioticagebruik en die zijn gedefinieerd in bijlage 3 van het Antibioticaconvenant 2021-2024).
In tegenstelling tot de andere diercategorieën lijkt deze doelstelling voor vleeskalveren eind 2024 onhaalbaar, met 10,2 % gebruikers in de alarmzone eind 2023. Ondanks de sterke vermindering die sinds 2018 is bereikt, kampt deze sector met specifieke problemen: de jonge leeftijd van de dieren, hun algemene gezondheidstoestand en immuniteit, en het groeperen van kalveren van verschillende boerderijen. Om het gebruik van antibiotica bij vleeskalveren verder te verminderen, is het daarom essentieel om sectoroverschrijdend samen te werken en de zuivelsector erbij te betrekken.
Besluit
Voor de meeste doelstellingen die zijn vastgesteld in Visie 2024 van AMCRA en in het tweede Antibioticaconvenant is de balans positief. De in 2023 behaalde resultaten moeten ons aanmoedigen om het goede werk voort te zetten, waarvoor de medewerking en inzet van alle belanghebbenden, in alle sectoren, is vereist.
Meer informatie
Bericht van AMCRA
BelVet-Sac Rapport 2023
Visie 2030
Activiteiten en realisaties met betrekking tot reductie van antibioticagebruik en -resistentie in de diergeneeskunde in België