Geneesmiddelen die ergotderivaten bevatten: nieuwe beperkingen

Het Comité voor geneesmiddelen voor humaan gebruik van het Europees geneesmiddelenbureau heeft alle beschikbare gegevens met betrekking tot ergotderivaten geëvalueerd. Deze is van mening dat hun baten-risicoverhouding niet meer gunstig is voor de behandeling van stoornissen van de bloedsomloop, stoornissen van het geheugen en neuro-sensorische aandoeningen en evenmin in de preventie van migraine. Het beveelt artsen aan om de behandeling van patiënten die deze geneesmiddelen voorgeschreven krijgen te herevalueren.

Het Comité voor geneesmiddelen voor humaan gebruik (CHMP: Committee for Human Medicinal Products) van het Europees geneesmiddelenbureau (EMA: European Medicines Agency) beveelt aan om het gebruik van geneesmiddelen die ergotderivaten bevatten, te beperken. Deze geneesmiddelen zouden niet langer gebruikt mogen worden voor de behandeling van problemen met de bloedsomloop, problemen met het geheugen of de zintuiglijke gewaarwordingen, of om migraineaanvallen te voorkomen, omdat de risico’s groter zijn dan de baten bij deze indicaties. Deze aanbeveling is gebaseerd op een herziening van gegevens die een verhoogd risico op fibrose (vorming van overtollig bindweefsel dat schade aan organen en lichaamsstructuren kan toebrengen) en ergotisme (symptomen van vergiftiging met een ergotderivaat, zoals spasmen en obstructie van de bloedsomloop) aantonen na inname van deze geneesmiddelen.

De vergunning voor het in de handel brengen (VHB) van geneesmiddelen die ergotderivaten bevatten (dihydro-ergocristine, dihydro-ergotamine, dihydro-ergotoxine, nicergoline of een combinatie van dihydro-ergocryptine met cafeïne), die enkel geïndiceerd zijn voor deze pathologieën, zullen geschorst worden in de hele Europese Unie (EU). In sommige EU-lidstaten zijn ergotderivaten ook vergund voor andere indicaties: behandeling van dementie (onder andere de ziekte van Alzheimer) en behandeling (in tegenstelling tot preventie) van acute migraine. Deze geneesmiddelen zullen vergund blijven voor gebruik in deze indicaties.

In België zijn volgende geneesmiddelen die ergotderivaten bevatten vergund en gecommercialiseerd:

Hydergine, Ibexone en Stofilan (dihydro-ergotoxine of co-dergocrine)
Deze geneesmiddelen zijn beschikbaar voor symptomatische verbetering van stoornissen van het geheugen of intellectuele stoornissen in een pathologische context, in afwezigheid van een andere diagnose. 
Diergo, Dihydergot et Dystonal (dihydro-ergotamine)
Diergo (dihydro-ergotamine) neusspray is geïndiceerd voor de behandeling van migraineaanvallen.
Dihydergot tabletten zijn geïndiceerd voor:
- orthostatisch syndroom: primaire aandoeningen van de bloedsomloop met hypotensie en orthostatisme en hun symptomen zoals duizeligheid en chronische vermoeidheid;
- iatrogene hypotensie (als gevolg van psychofarmaca);
Dystonal is beschikbaar voor de behandeling van orthostatische hypotensie.

In deze herziening evalueerde het CHMP alle beschikbare gegevens over de baten en risico's van ergotderivaten, met inbegrip van gegevens uit klinische studies, post-marketing veiligheidsrapporten en gepubliceerde literatuur. De herziening werd ingeleid omwille van het risico dat geïdentificeerd werd door het Franse geneesmiddelenagentschap (ANSM: Agence nationale de sécurité du médicament et des produits de santé) in een nationale farmacovigilantie-herziening in 2011.

Fibrose kan een ernstige, soms dodelijke ziekte zijn, die vaak moeilijk te diagnosticeren is omwille van symptomen die pas later waarneembaar zijn en soms onomkeerbaar zijn. Het CHMP stelde dat er een aannemelijk mechanisme gekend is waardoor ergotderivaten fibrose en ergotisme kunnen veroorzaken. Gezien het feit dat het bewijs van de baten bij deze geneesmiddelen in deze indicaties zeer beperkt was, heeft het CHMP geconcludeerd dat de baten in de betreffende indicaties niet opwegen tegen het risico op fibrose en ergotisme.

Het CHMP-advies zal worden verzonden naar de Europese Commissie voor de goedkeuring van een juridisch bindend besluit in de hele EU.

 

Informatie voor de patiënten

• Geneesmiddelen die stoffen bevatten gekend als ergotderivaten kunnen ernstige bijwerkingen hebben, genaamd fibrose en ergotisme. Daarom mogen ze niet langer worden gebruikt in de EU voor de behandeling van een aantal pathologieën waaronder problemen met de bloedsomloop (komt vaak voor bij oudere personen), problemen met het geheugen of de zintuiglijke gewaarwordingen, of om migraineaanvallen te voorkomen, omdat de risico’s groter zijn dan de baten.
• U moet een niet-dringende afspraak met uw arts maken als u een van bovengenoemde geneesmiddelen neemt. Uw arts zal beslissen of de behandeling moet aangepast worden.
• Als u twijfelt of vragen hebt, spreek erover met uw arts of apotheker.


Informatie voor gezondheidszorgbeoefenaars

• Gezondheidszorgbeoefenaars zouden geen geneesmiddelen meer mogen voorschrijven die dihydro-ergocristine, dihydro-ergotamine, dihydro-ergotoxine, nicergoline of een combinatie van dihydro-ergocryptine met cafeïne bevatten, voor elk van de volgende indicaties:
     -Symptomatische behandeling van chronische pathologische cognitieve en neurosensorische stoornissen bij ouderen (met uitzondering van de ziekte van Alzheimer en andere vormen dementie);
     - Aanvullende behandeling van claudicatio intermittens in symptomatische perifere arteriële occlusieve ziekte (PAOD Stage II);
     - Aanvullende behandeling van de ziekte van Raynaud;
     - Aanvullende behandeling van vermindering van de gezichtsscherpte en verstoringen van het gezichtsveld vermoedelijk van vasculaire oorsprong;
     - Behandeling van acute retinopathie van vasculaire oorsprong;
     - Profylaxe van migraine;
     - Behandeling van orthostatische hypotensie;
     - Symptomatische behandeling van veno-lymfatische insufficiëntie.
• De behandeling van patiënten die momenteel deze geneesmiddelen nemen voor één van de bovenstaande indicaties moet opnieuw geëvalueerd worden tijdens een routine (niet-dringende) medische afspraak.
• Sommige ergotderivaten zijn goedgekeurd in een aantal EU-lidstaten voor gebruik in andere therapeutische indicaties, waaronder andere stoornissen van de bloedsomloop, behandeling van dementie (met inbegrip van de ziekte van Alzheimer) en behandeling van acute migraine. Deze indicaties werden niet opgenomen in de herziening van het CHMP; daarom zullen deze producten vergund blijven en mogen ze voor deze indicaties verder gebruikt worden.

Het CHMP- advies volgt op een herziening van beschikbare gegevens over de veiligheid en de werkzaamheid van ergotderivaten in de bovenstaande indicaties, waaronder gegevens uit klinische studies, post-marketing gegevens in Europa en gegevens uit de gepubliceerde literatuur:

• Fibrose werd het vaakst gerapporteerd bij dihydro-ergotamine, waaronder retroperitoneale fibrose, fibrose van het hart, de longen of het borstvlies. Er waren minder meldingen van fibrose bij de andere ergotderivaten. Het CHMP onderstreept dat het moeilijk is om fibrose te diagnosticeren (omdat de symptomen pas later waarneembaar zijn) en omdat er waarschijnlijk een onderrapportering van fibrose is.
• Van ergotderivaten is gekend dat ze fibrose kunnen induceren, in het bijzonder fibrose van de hartkleppen, via activering van de serotonergische receptoren, dit werd uitgebreid beschreven in de literatuur. De variërende affiniteit van deze serotonergische receptoren voor de verschillende ergotderivaten en de gebruikte therapeutische doses, zou de verschillen in rapporteringsfrequenties voor fibrose kunnen verklaren.
• Gevallen van ergotisme of potentieel gerelateerde symptomen werden het vaakst gerapporteerd bij dihydro-ergotamine. De patiënten waren jong (gemiddelde leeftijd 41 jaar), en vertoonden symptomen korte tijd na het begin van de inname van dihydro-ergotamine (minder dan 2 maanden, gemiddeld: 2 dagen). De ernst van dergelijke bijwerkingen en hun mogelijk fatale afloop werden onderstreept. Verschillende gevallen van ergotisme of symptomen potentieel gerelateerd aan ergotisme (waaronder ernstige gevallen van symptomen van vernauwing van de perifere bloedvaten) werden ook geïdentificeerd bij de andere ergotderivaten.
• De beschikbare gegevens over de werkzaamheid voor de beschreven indicaties werden beschouwd als zeer beperkt. Bovendien, een wetenschappelijke adviesgroep die samenkwam in december 2012, is van mening dat er geen bewijs is voor een therapeutische noodzaak voor ergotderivaten voor de indicaties omvat in deze herziening.

Meer informatie over het geneesmiddel
Ergotderivaten zijn stoffen afgeleid van moederkoren,  een parasitaire schimmel van rogge. Vijf ergotderivaten werden geëvalueerd in de CHMP-herziening: dihydro-ergocristine, dihydro-ergotamine, dihydro-ergotoxine, nicergoline en de combinatie van dihydro-ergocryptine met cafeïne.
Geneesmiddelen die ergotderivaten bevatten hebben een effect op de bloedsomloop en ze worden al decennia gebruikt voor de behandeling van circulatieaandoeningen. Bepaalde ergotderivaten werden gebruikt om aandoeningen te behandelen die meestal oudere patiënten treffen, zoals perifere arteriële occlusieve ziekte (PAOD, waarbij de grote aders van het lichaam verstopt geraken) dit veroorzaakt pijn tijdens het lopen, de ziekte van Raynaud (waarbij de bloedtoevoer naar de ledematen geblokkeerd wordt, meestal de vingers en tenen), evenals gezichtsstoornissen te wijten aan problemen met de bloedsomloop. Ze werden ook gebruikt voor de behandeling van chronische pathologische cognitieve en neurosensorische pathologieën (problemen met het geheugen en de zintuiglijke gewaarwordingen) en voor het voorkomen van migraine. In sommige EU-landen zijn bepaalde ergotderivaten ook vergund voor indicaties die niet opgenomen werden in de CHMP herziening, waaronder andere stoornissen van de bloedsomloop, behandeling van dementie (met inbegrip van de ziekte van Alzheimer) en behandeling van acute migraine.
In de Europese Unie, zijn geneesmiddelen die ergotderivaten bevatten, geautoriseerd via nationale procedures en op de markt gebracht onder verschillende merknamen. De farmaceutische vormen en de goedgekeurde indicaties, sterktes en doseringen variëren in de verschillende EU-landen.


Meer informatie over de procedure

De herziening van ergotderivaten werd ingeleid op 18 januari 2012 op verzoek van Frankrijk, op grond van artikel 31 van Richtlijn 2001/83/EG. Het Franse geneesmiddelenagentschap heeft het CHMP gevraagd om een evaluatie van de baten-risicoverhouding uit te voeren en een advies uit te brengen over het volgende: moeten de vergunningen voor het in de handel brengen van deze geneesmiddelen gehandhaafd, gewijzigd, geschorst of ingetrokken moeten worden in de hele Europese Unie.

Het CHMP-advies wordt doorgestuurd naar de Europese Commissie, die een finale beslissing zal uitbrengen.

Contact
vig@fagg.be

Laatste update op 16/09/2013