PRAC februari 2020: aanbevelingen voor geneesmiddelen die cyproteron bevatten

Datum: 20/02/2020

Het Risicobeoordelingscomité voor geneesmiddelenbewaking (Pharmacovigilance Risk Assessment Committee - PRAC) van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft op haar vergadering van 10 – 13 februari 2020 aanbevolen om het gebruik van cyproteron te beperken wegens het risico op meningioma.

Het PRAC beveelt aan dat geneesmiddelen met dagelijkse doses van 10 mg cyproteron of meer alleen mogen worden gebruikt voor androgeen-afhankelijke aandoeningen zoals hirsutisme (excessieve haargroei), alopecia (haarverlies), acne en seborrhoea (excessief vette huid) wanneer andere behandelingsopties, met inbegrip van behandeling met lagere doses, niet hebben gewerkt. Zodra hogere doses beginnen te werken, moet de dosis geleidelijk worden verminderd tot de laagste werkzame dosis.

De geneesmiddelen mogen alleen worden gebruikt voor de vermindering van het libido bij seksuele afwijkingen bij mannen wanneer andere behandelingsopties niet geschikt zijn.

Er is geen wijziging van het gebruik van het geneesmiddel bij mannen met prostaatkanker.

De aanbevelingen vloeien voort uit een herziening van het risico op de zeldzame tumor meningioma bij cyproteron. Algemeen gezien is deze bijwerking zeldzaam: ze kan tussen 1 en 10 op 10 000 mensen treffen, afhankelijk van de dosis en de duur van de behandeling. Het risico neemt toe met toenemende cumulatieve doses (de totale hoeveelheid geneesmiddel die een patiënt heeft ingenomen).

De beschikbare gegevens vermelden geen risico's voor geneesmiddelen met een lage dosis cyproteron (1 of 2 milligram) in combinatie met ethinylestradiol of estradiolvaleraat en die worden gebruikt voor acne, hirsutisme, anticonceptie of hormonale substitutietherapie. Uit voorzorg mogen ze evenwel niet worden gebruikt bij mensen die een meningioma hebben of hebben gehad. Deze beperking geldt al voor de geneesmiddelen met een hogere dosis.

Artsen moeten patiënten controleren op symptomen van meningioma, zoals onder meer gewijzigd zicht, verlies van gehoor of oorsuizen, verlies van reukzin, hoofdpijn, geheugenverlies, attaques of verslapping in armen en benen. Als een patiënt de diagnose meningioma krijgt, moet de behandeling met geneesmiddelen met cyproteron definitief worden stopgezet.

Als onderdeel van het lopende toezicht op de veiligheid van de geneesmiddelen zullen bedrijven die geneesmiddelen met 10 mg cyproteron of meer bevatten, ertoe worden verplicht een studie uit te voeren om na te gaan in hoeverre artsen zich bewust zijn van de risico's van meningioma en hoe ze dit kunnen vermijden.

Meningioma is een zeldzame tumor van de vliezen rond de hersenen en het ruggenmerg. Hij is meestal niet kwaadaardig en wordt niet als een kanker beschouwd, maar door de locatie in en rond de hersenen en het ruggenmerg kunnen meningioma's ernstige problemen veroorzaken.

Informatie voor patiënten

  • Er is een zeer laag risico op meningioma (een niet-kankerachtige hersentumor) door geneesmiddelen met cyproteron, vooral wanneer ze in hoge doses worden genomen (dagelijks 25 mg of meer).
  • Voor een aantal indicaties – excessieve haargroei, haarverlies, acne en vette huid – mogen geneesmiddelen met 10 mg cyproteron of meer alleen worden gegeven wanneer andere behandelingsopties, waaronder geneesmiddelen met een lagere dosis cyproteron, niet hebben gewerkt of niet mogen worden gebruikt. Zodra ze beginnen te werken, moet de dosis geleidelijk worden verminderd tot de laagste werkzame dosis.
  • Geneesmiddelen met cyproteron mogen alleen worden gebruikt voor de vermindering van het libido bij seksuele afwijkingen bij mannen wanneer andere behandelingsopties niet geschikt zijn.
  • Hoewel er geen bewijzen zijn voor het risico van producten met een lage dosis cyproteron in combinatie met ethinylestradiol of estradiolvaleraat, mogen deze geneesmiddelen als voorzorg niet worden gebruikt bij mensen die een meningioma hebben of hebben gehad. Voor geneesmiddelen met een hogere dosis cyproteron geldt deze beperking al voor gebruik bij meningioma.
  • Er is geen wijziging van het gebruik van geneesmiddelen met cyproteron bij mannen met prostaatkanker.
  • Als u een geneesmiddel met cyproteron neemt en vragen hebt over uw behandeling, praat er dan over met uw arts of apotheker.

Informatie voor gezondheidszorgbeoefenaars

  • Het optreden van (enkel- en meervoudige) meningioma's werd gemeld in verband met het gebruik van cyproteronacetaat, hoofdzakelijk bij doses van 25 mg/dag en hoger.
  • Het risico neemt toe met toenemende cumulatieve doses cyproteronacetaat. De meeste gevallen werden gemeld na langdurige blootstelling (meerdere jaren) aan hoge doses cyproteron (25 mg per dag en meer).
  • Geneesmiddelen met 10 mg cyproteron of meer mogen alleen worden gebruikt voor hirsutisme, androgene alopecia, acne en seborrhoea wanneer andere behandelingsopties, onder meer geneesmiddelen met een lage dosis cyproteron zoals cyproteronacetaat 2 mg/ethinylestradiol 35 microgram, niet hebben gewerkt. Na klinische verbetering moet de dosis geleidelijk worden verminderd tot de laagste werkzame dosis.
  • Geneesmiddelen met cyproteron mogen alleen worden gebruikt voor de vermindering van het libido bij seksuele afwijkingen wanneer andere behandelingsopties niet geschikt zijn.
  • Gezondheidszorgbeoefenaars moeten patiënten controleren op klinische tekenen en symptomen van meningioma overeenkomstig de klinische praktijk. Symptomen kunnen niet-specifiek zijn en omvatten gewijzigd zicht, verlies van gehoor of oorsuizen, verlies van reukzin, hoofdpijn die mettertijd erger wordt, geheugenverlies, attaques of verslapping in de ledematen.
  • Als bij een patiënt die met cyproteronacetaat is behandeld de diagnose meningioma is gesteld, moet de behandeling met alle producten die cyproteron bevatten definitief worden stopgezet.
  • Cyproteronacetaat (1 en 2 mg) in combinatie met ethinylestradiol of estradiolvaleraat is gecontra-indiceerd bij patiënten met een meningioma of een geschiedenis van meningioma. Voor geneesmiddelen met een hogere dosis cyproteron geldt deze contra-indicatie al.
  • Er is geen wijziging van het gebruik van geneesmiddelen met cyproteron bij mannen met prostaatkanker. Deze geneesmiddelen worden gebruikt als anti-androgene behandeling bij inoperabele prostaatkanker, en ook ter preventie van de initiële opflakkering bij behandeling met luteïneserend-hormone-releasing-hormone-agonisten (LHRH).
  • Het verband tussen cyproteronacetaat en meningioma werd in 2009 voor het eerst toegevoegd aan de productinformatie voor dagelijkse doses geneesmiddelen met cyproteron van 10 mg of meer, met een contra-indicatie voor mensen met een geschiedenis van meningioma.
  • Deze herziening omvatte recente resultaten van een Franse epidemiologische studie waarin een cumulatief dosisafhankelijk verband werd aangetoond tussen cyproteronacetaat en meningioma (Weill et al) en een analyse door het Franse Geneesmiddelenagentschap ANSM van gevallen van meningioma bij cyproterongebruik in Frankrijk. Er werd ook een analyse opgenomen van recent gepubliceerde literatuur en van EudraVigilance, de EU-databank van bijwerkingen.

Er wordt op of rond 17 maart 2020 een rechtstreekse mededeling rondgestuurd aan gezondheidszorgbeoefenaars (DHPC – Direct Healthcare Professional Communication) die het geneesmiddel voorschrijven, verdelen of toedienen.

In België
De volgende geneesmiddelen met cyproteron zijn vergund en op de markt in België:

  • geneesmiddelen met 10 mg cyproteron of meer: Androcur
  • geneesmiddelen met een lage dosis (2mg) cyproteron: Claudia, Climen, Daphne, Daphne Continu, Diane, Elisamylan.

Meer informatie is beschikbaar op de website van EMA.

Laatste update op 20/02/2020